Julen

 Julen - De Kerst

Heel Denemarken bereidt zich op allerhande manieren voor op een extra mooie kerst dit jaar. Misschien is dat altijd wel zo, maar ik ben er dit jaar voor het eerst op deze dagen voorafgaand aan de kerst, dus het valt me nu op. 

Op verschillende plaatsen in Vejen is Kerst te zien: 'God Jul' op de bus, 'Hjem til Jul' op de flessen- en blikjesinnameautomaat, en natuurlijk de Julemand zelf)

Een iets triestere aanblik gaf dit blaasensemble, misschien symbolisch voor 2020, maar ze klonken wel heel mooi...

Zelf heb ik geloof ik nog meer met Midwinter, het moment dat het licht weer terug keert. Dat is in feite ook de betekenis van het Kerstfeest, dat we vieren dat er, na de donkerte, licht op de aarde is. Dit jaar ging Midwinter gepaard met veel verschillende meditaties en een bijzondere stand van de sterren en planeten. En veel lichtjes. Ik voelde me echt verbonden met iedereen, ook al was dat op afstand, of digitaal. En het maakt dat ik heel veel zin heb in deze komende periode, waarin we - hopelijk - uit het duister kruipen. 

Nu dompel ik mij lekker onder in de Deense Jul, die voornamelijk op Kerstavond gevierd wordt, maar zich uitstrekt tot en met Tweede Kerstdag. En dat betekent een kerstboom (met zoals ik in de vorige blog schreef échte kaarsjes), liedjes leren die je dan in een kringetje rond de boom dansend moet zingen, en alvast eten in huis halen dat je met kerst eet. En dat is hier altijd zo'n beetje hetzelfde. Maar ik zou mij niet zijn, als ik daar niet een kleine twist aan zou geven: Kerstavond eten wij - met uitzondering van de haring - veganistisch! Dat zal er ongeveer zo uit gaan zien:

• Haring (ingemaakt) op roggebrood
• Gekarameliseerde aardappeltjes met rode kool en 'mock duck'
• Risalamande (rijstepap met kersensaus en amandelen)
• Æbleskiver (een soort dubbeldikke poffertjes)

En wie weet komt er nog wel wat bij. Een 'Julesalat' bijvoorbeeld. En er dan lekker lang over doen. Ik heb wel eens ooit een grafiekje gezien met hoe lang er in verschillende landen aan tafel gezeten wordt. Nederland prijkte ergens bovenaan met een hele korte maal-tijd. Denemarken stond ergens tussen Italië en Spanje. Men houdt hier van lekker lang tafelen...

Natuurlijk zijn er kerstkadootjes onder de boom en Eerste Kerstdag komt, ijs en weder dienende, Ole's dochter ook deze kant op. In het nieuwe jaar zal ik jullie vertellen hoe het was, en of we nog meer tradities hebben gevolgd. 

Rest mij nog jullie een heerlijke, knusse Kerst, oftewel Terugkeer-van-het-Licht te wensen! 

Glædelig Jul og godt nyt år!

Nederdeense lichtpuntjes

December is de maand van de lichtjes. Had ik in de vorige blog niet gezegd dat het hier rond 4 uur gaat schemeren? Correctie: het is 3 uur, en op grijze dagen soms eerder. Daarom probeer ik elke dag even de deur uit te gaan tijdens die lichte uurtjes. Zoals vandaag een gezamenlijke langere wandeling in de regen. Dat voelt dan zo lekker als je thuis komt bij een warme kachel, smeuïge soep en lichtjes. 

Net als elders in de wereld verschijnen ook hier overal kerstlampjes, kaarsen en adventskransen. Wij hebben nu ook zo'n adventskaars, die afnummert van 1 naar 24. En elke dag tot kerst is er een uitzending van de 'julekalender' op t.v., die zich dit jaar in het 'Kongelige Teater' afspeelt, met veel dans en mystiek. 

 

Hoe fijn was het ook dat we gisteren naar een concert konden met prachtige kerst- en folkmuziek; 'Nordisk Jul 2020' (Helene Blum & Harald Haugaard). En dat concert was ook nog eens in de kerk op Funen, waarin Ole gedoopt is. Dat maakte het extra bijzonder en een beetje melancholiek, net als de muziek.

Het was zó sfeervol, en omdat kerken gewend zijn diensten coronaproof te organiseren, kost het ze geen moeite de deuren met veel liefde te openen voor concerten als deze. Met prima belichting en geluid. En, en dat is blijkbaar ook iets Deens, met échte kaarsen aan het einde van de kerkbanken...

Ik heb de échte kaarsjes ook al klaar liggen (zie bovenstaande foto) voor de kerstboom, mochten we die in huis halen. Hadden we vroeger thuis ook, met zand en water naast de boom voor de veiligheid. Ole vindt dat de normaalste zaak van de wereld. Gelukkig. Er gaat niks boven die echte vlammetjes, die veranderen in flakkerende sterretjes als je je ogen een beetje dichtknijpt. 

Onze beider tradities beginnen een beetje in elkaar te schuiven. Zo hebben we nu twee keer de schoen gezet, en waarachtig: er zaten kadootjes, versjes en iets lekkers in! Tijdens de Deense les kregen we, toen we heel lief kerst-harten en -sterren zaten te vouwen, mandarijntjes en 'pebernødder' uitgedeeld. En ik heb het huis mooi versierd met zowel Deense kerstfiguurtjes als Nederlandse slingers, lampjes en ballen. 

Ik merk ook kleine mijlpaaltjes op, op mijn pad naar integratie. Zoals dat ik nu geheel automatisch 'undskyld' zeg, in plaats van 'sorry' of 'pardon'. Daar hoef ik niet meer bij na te denken. We praten ook wat meer Deens met elkaar. En ik realiseerde me ook ineens dat ik het punt heb bereikt, dat ik niet meer terug zou kunnen naar Nederland, zonder al het Deense te missen, zoals het landschap, de rood-witte vlag overal, de taal, de ruimte... Ik ben geloof ik al aardig vernederdeenst 😆.

Hygge

Een paar jaar geleden was het woord ineens heel hip: hygge, oftewel gezellig op z'n Deens. En hyggelighed is ook net een tikkie anders dan de Nederlandse gezelligheid. De Denen hygge sig liefst binnen, met een knappend haardvuurtje, je in zelfgebreide sokken gehulde voeten omhoog, een boek lezend met een lekkere kop warme chocolademelk. Of zoiets.

Nu het er naar uit ziet dat deze kerst er eentje van isolatie wordt voor veel mensen, lijkt het wel of heel Denemarken zich stort op het zo hyggeligt mogelijk maken in en rond het huis. Ik ben er ook niet ongevoelig voor, en heb, nu de dagen steeds donkerder worden, ook al allerhande kaarsen tevoorschijn gehaald, een kerst-pyjama gekocht en een 'speculaaskruiden-mengsel' gemaakt, want ze verkopen hier alleen de losse kruiden. 

Julenisser; kerstkabouters in de etalages

Waar ik maar niet aan kan wennen is het dragen van een mondkapje in de supermarkt, en bij het in- en uit gaan van de Deense les, maar gelukkig is er weinig anders waar ik hem voor nodig heb. Tenslotte heb ik nog geen baan, en ga ik maar weinig met het OV of naar een restaurant. En ik wandel nu elke dag een korter of langer stuk buiten, in de frisse lucht, wat mijn gezondheid alleen maar ten goede komt. 

Ook het standbeeld van illustratrice Ingrid Vang Nyman in Vejen draagt een mondkapje.

In Kolding hebben ze de 'Abessiniër' maar een muts gegeven.

Ik realiseerde me dat ik de maand november nog niet eerder in Denemarken heb meegemaakt, en misschien met een reden. Mijn Deense juf zei: "Wisten jullie dat de Deense kalender 16 maanden heeft? Kijk maar: nov, dec, jan, feb, mrt, apr, mei, jun, jul, aug, sept, okt, november, november, november, november..." (naar Henrik Nordbrandt). En ja, het is een deprimerende maand; om 16 uur wordt het al donker, en het is nog niet eens de langste nacht 😏.

    

Gelukkig is het niet alleen maar donker, nat en winderig deze maand. De herfst heeft rap zijn intrede gedaan, met, als de zon schijnt, alle mooie gouden kleuren. En de mooie natuur ligt hier echt om de hoek. Zelfs Ole is soms verbaasd over de mooie plekjes waar hij nog niet eerder was.

Heel hyggeligt ben ik geïnspireerd door een app, waar je tekeningen en mandala's in kunt kleuren. Met nummertjes en digitaal, dus misschien niet zo creatief, maar zeer meditatief en bevredigend. Bedenk me nu dat ik een aantal jaren geleden een echte Yantra heb geschilderd op de Leonardushoeve. Ik geloof dat ik nog maar even de garage in moet om in de paar dozen die daar nog staan te zoeken...

Veel licht, liefde en hyggelighed gewenst komende weken.

At være med ('mee zijn')

Mijn vorige blogje sorteerde veel lieve reacties. Ik ben me er niet altijd van bewust hoeveel mensen hem met plezier lezen, en met me mee leven. En dat doet mij dan weer erg goed. Dank jullie wel!

Regenboog op de Verstergade

Inmiddels heb ik een kleine mijlpaal behaald, door de module-test (Deens 3.3) bijna foutloos te maken. Het was dan ook een test met alleen, en voor mij gemakkelijke lees- en schrijf-opgaven. Ik kan dus nu vooruit in de volgende module, en heb ook een goed gesprek gehad met de coördinator van de taalschool en de plannen wat aangepast. Zo ga ik nu nog maar 1x per week 'naar school', en als ze dat willen, dan ga ik de docenten feedback geven. Dan kunnen ze optimaal van mijn ervaring als lerarenopleider gebruik maken...

De échte reden om Deens te leren? Dat je dan dit grapje kunt begrijpen 😜

Mijn weken beginnen wat meer regelmaat te krijgen met, naast de Deense les, ook de Mindful Yoga die ik nu elke dinsdagavond online geef, en de speelmansgroep op woensdagavonden. Helaas heeft Corona er voor gezorgd dat ik wederom niet met de Hogeschool (PABO) in Esbjerg af kon spreken, maar verder is er, buiten mondkapjes in de horeca en het OV, niet zoveel van de tweede golf te merken. Het gaat relatief goed in Denemarken. Toevallig hoorde ik op radio NPO1 een verklaring voor het verschil met Nederland: 1. er wordt veel meer getest, ook (of juist) als je geen verschijnselen hebt, 2. het land is veel dunner bevolkt en afstand houden is geen probleem en 3. Denen zijn veel minder geneigd in discussie te gaan of zich tegen maatregelen te verzetten. Ze zijn dus meer 'mee'.

https://europapont.blog.hu

Verder vullen mijn dagen zich in of rond het huis, met wat tuinklusjes, of nog eens een verhuisdoos openen met nu minder essentiële, maar gezellige spulletjes, of gewoon de dagelijkse boodschappen, huishouden, huiswerk, meditatie etc. Weinig nieuws te melden eigenlijk. Ik ga nog steeds mee met de stroom, en begin er geloof ik zelfs een beetje beter in te worden. 

Voor allen in Nederland: zorg goed voor jezelf (en elkaar). 

Integreren (1)

Jazeker, ik doe mijn best. 

Hier integreren is eigenlijk niet zo moeilijk. Ik wil het alleen wel doen met respect voor alles wat lokaal is. Zoals het land, de streek, de mensen en de taal. Ondanks de traagheid en de beperkte interactie tussen de cursisten onderling, waar ik me nogal aan stoor, heb ik me op de Deense talencursus gestort. Drie keer per week een aantal uur. Okee, ik geef toe dat ik ook wel eens spijbel.

Heel fijn om 'lokalen' te vinden die hetzelfde over dingen denken. Zoals bijvoorbeeld op de 'øko-marked' in Kolding, waar een NL/DK stel Biologisch Dynamische groenten verkoopt, super! We proberen sowieso zoveel mogelijk biologisch of duurzaam in te kopen, en hebben ik heb het appeloverschot van onze eigen appelboom inmiddels al meermalen verwerkt tot 'kage, saft og cider'. Lokaler kan bijna niet.

Ook aansluiting vind ik bij een groepje muzikanten, en bij de eerder genoemde Holistische Hogeschool Stensbæk, waar diezelfde muzikanten ook nog eens optraden. En ik mocht ook een deuntje meespelen in de open sessie.

En hoe is het met mij? Tsja, dat weet ik niet zo goed. Denemarken doet me goed, en de liefde ook. Er is ook een diepe, diepere vermoeidheid, misschien wel heel, heel oud. Ik heb tenslotte een hele stap gezet, niet alleen door naar een ander land te verhuizen, maar ook door een pauze in te lassen na ruim 25 jaar werkzaam leven. En dat heeft me soms behoorlijk opgerekt en uitgewrongen. Of dat heb ik zelf gedaan. Hoe dan ook, het komt nu aan de oppervlakte in allerlei mentale en fysieke vormen. Geen werk hebben is nu een vloek en zegen tegelijk.

Misschien is het net als de natuur, die alles biedt wat het seizoen te bieden heeft. En het meest gezond is daarin mee te bewegen, een tijd van zaaien, van groeien en van oogsten. En van loslaten. Daar kan ik wat van leren. 

Misschien is het tijd om juist níet meer mijn best te doen...

Buddha Doodles by Molly Hahn www.BuddhaDoodles.shop

Villa, Volvo, Vagthund

Nee, ik was nooit doorsnee. Geen 'huisje, boompje, beestje' voor mij. En dat geldt nog steeds, geloof ik. 

Appels uit eigen tuin 

Afgelopen weekend waren we deelgenoot van een mooie Deense traditie: de 'Konfirmation'. Misschien vergelijkbaar met het Vormsel of de Belijdenis, afhankelijk van de Nederlandse Katholieke of Protestantse kerkelijke traditie. Dat is hier een 'Grote Gebeurtenis' als je 14/15 jaar bent. Zo'n 80% van de Denen is lid van de Lutherse kerk, de volkskerk hier. Voor ons Nederlanders bijna ongelofelijk, vooral omdat het beeld van Denemarken een is van gelijkheid, democratie en vrijheid van het individu. Niet dat dat een geloof in de weg staat, maar toch...

Bij de 'konfirmation' leg je een geloofsbelijdenis af, en dat is precies wat de dochter van Ole deed. Drie maanden na de oorspronkelijke datum vanwege Corona, en we hadden ook een aangepaste kerkdienst en een beperkt maar prachtig feest. Als ik er zo over nadenk dan had ik het zelf ook wel zo gehad willen hebben. Op die leeftijd wilde ik dat ook: deel uitmaken van een kerkgemeenschap en mijn familie om me heen om daar getuige van te zijn. Niet voor niets deed ik, ondanks de verwijdering van mijn ouders van de kerk, het vormsel, en ging ik meermalen naar Taizé. En ik probeer hier in Denemarken ook uit te leggen hoe ik er nu in sta: "Nee, ik ben niet kerkelijk, maar wel gelovig". Trovende heet dat. 

Oles dochter is allesbehalve doorsnee. Dochter van een Deen en een Afrikaanse ziet ze er ook helemaal niet doorsnee uit. Ze is uniek in haar stijl, haar voorkeuren en talenten. Gelukkig maar. Dat gaat haar ver brengen. 

En verder genieten we hier gewoon van elkaar, het 'gewone' leven op Jutland, de nazomer en de dingen die zich zo aandienen. Ik mag nu deelnemen aan de lessen Deens hier in Vejen, heb hier en daar genetwerkt voor werk en ben druk met muziek. De Coronamaatregelen zijn hier en daar voelbaar, zoals bij een proef-koor, waar we 2 m afstand moesten houden, maar verder allemaal heel relaxt. Als je je handen regelmatig ontsmet, dan zijn ze hier al heel tevreden. Heel 'huisje, boompje, beestje'. 

Lokale 'wortel'groenten

Vi holder fest

Naast het prachtige 'Nieuwe dag' van Stef Bos (zie m'n blog van 15 april 2019), heeft Gerard van Maasakkers ook zo'n mooi liedje, dat ik vorig jaar op mijn 50ste verjaardagsfeest draaide:

Dus ik geef 'n fist
Vur alleman die komen wil
En 't is de bedoeling da g'oe nie verveelt
D'r is vanalles te doen
Zang, muziek en dans
En as ge wilt dan hedde kans op sjans

https://www.youtube.com/watch?v=r6vhxa3Ch84

Augustus is echt een feestmaand, en dit jaar misschien nog wel meer dan voorheen. Voor het eerst hebben we onze verjaardagen (14 en 16 augustus) hier in Denemarken gevierd, en eind van deze maand heeft de dochter van Ole haar 'konfirmation'. Daarover zometeen meer.

Net als vorig jaar in Schotland kozen Ole en ik een mooie plek om naartoe te gaan op onze verjaardag. Hij wilde graag iets zoals de magische 'standing stones' vorig jaar, en wat bleek: vlakbij vonden we de Klebæk Høje, waar restanten van een stenen schip staan - een symbolisch schip waarin vikingen werden begraven - twee grafheuvels en de sporen van de Hærevej te vinden zijn. En klein stukje Jutland met veel historie dus, gewoon om de hoek. Het deed ons ook goed in Bække, uitpuffend in de schaduw, aan de praat te komen met twee vrijwilligers van het lokale toeristenbureautje. Jawel: in het Deens. 

(Vlinders op een van de grafheuvels)

Op mijn verjaardag bezochten we Sønderskov Slot. Het was precies "kasteel-tuinen-dag", dus konden we genieten van een heerlijke, door de renaissance geïnspireerde, lunch, een rondleiding door de tuin en een concertje met liederen van Dowland. Prachtig en een echt verjaarscadeau. 

Het volgende feest staat op stapel. Hier in Denemarken is de Konfirmation een heel ding. Je kunt het vertalen met de protestantse belijdenis, maar de aard van het feest doet me meer denken aan een combinatie van de katholieke Eerste Heilige Communie en het vormsel, inclusief witte jurken en nette pakken voor de 'konfirmanten', cadeaus en feest. In dit geval was het feest vanwege Corona uitgesteld van april naar eind augustus, en betekende ook de eerste ontmoeting met Ole's dochter. Deze heeft inmiddels plaatsgevonden en was erg fijn en relaxt. 

Ook feestelijk was mijn kennismaking en het samen spelen met een van de muzikanten van een folk-groep in de buurt. Ze zien me graag komen, dus ik ga waarschijnlijk in een 'speelmansgroep' meedoen, en in een Keltisch bandje. Dat is niet alleen goed voor het oefenen op de instrumenten, maar ook voor mijn Deens verwacht ik!

(Deens en Nederlands volkslied door Tamarix)

En verder heb ik nog een paar sollicitaties de deur uit gedaan, en me aangemeld voor Deense les hier. Ik hoop dat ik, na deze feestmaand, een nieuwe periode tegemoet ga, gevuld met leren en werken. Heel veel zin in! Dat wordt vast ook een feestje.